La Serena - Santiago de Chile - Rapa Nui

Gisteren zijn we rond het middaguur vanuit La Serena met de bus (openbaar vervoer) richting Santiago de Chile vertrokken, ongeveer 500km. Ik heb tijdens de busreis best veel geslapen, elke keer dat ik mijn ogen open deed, leek het landschap niet verandert. Het waren voornamelijk heuvels en bergen met geel gras, struikjes en cactussen waartussen hier en daar ezels, geiten en koeien liepen. We waren redelijk op tijd in Santiago en Fred en ik hebben bij het hotel om de hoek gegeten bij Nolita. De hele vakantie hadden we nog geen cevice gegeten en 'toevallig' stond dit bij Nolita op de kaart. We hebben de luxe uitvoering van cevice gehad, namelijk met oesters, garnalen en zalm en het was heerlijk. Vanmorgen zijn we in alle vroegte naar het vliegveld gegaan om naar Rapa Nui (1) oftewel Isla de Pascua te vliegen. Na ongeveer 5 1/2 uur vliegen kwamen we aan op Isla de Pascua. Vanuit de lucht kon je al zien dat het eiland niet zo gek groot is, het is ter grote van Texel. De temperatuur was een stuk aangenamer, hoger dan 20 graden en de zon scheen. Na te hebben ingechecked bij Hotel Oceania en een korte bepreking van de excursies zijn Fred en ik richting het centrum van Hanga Roa (2) gegaan. Op een terras met uitzicht op de zee een biertje (uit Tahiti) gedronken. 's Avonds heb ik wederom civice gegeten, ditmaal met tonijn, ook lekker. Omdat alle spullen vanuit Santiago moeten worden ingevlogen, zijn de prijzen ook hoger dan op het vaste land. Het is hier 2 uur vroeger dan in Chili en 6 uur vroeger dan in Nederland.

1) Het Paaseiland (Spaans: Isla de Pascua) wordt ook Rapa Nui genoemd en dat is ook de naam voor de bewoners: de Rapa Nui. Het is een Polynesisch eiland in de Grote Oceaan, dat staatkundig bij Chili hoort en een provincie van dat land is. De hoofdstad van Paaseiland is Hanga Roa. Het eiland is vooral bekend door de honderden Moai (paaseilandbeelden) die er te vinden zijn. Het eiland is met 163,6 vierkante kilometer ongeveer even groot als het Nederlandse waddeneiland Texel (170 km²). Er wonen 5035 mensen (telling 2011). Het is een van de meest geïsoleerde eilanden ter wereld: het dichtstbijzijnde bewoonde eiland, Pitcairn, ligt er 2075 km van verwijderd. De naam Paaseiland ("Paasch-Eyland") werd gegeven door Jacob Roggeveen, die op paaszondag, 5 april 1722 met drie schepen het eiland aandeed. Rapa Nui betekent in het Polynesisch letterlijk de Grote Rots (rapa: rots, nui: groot). Het eiland werd sinds ongeveer 1863 zo genoemd door zeelieden uit Tahiti. De aanduiding wordt tegenwoordig door de inwoners gebruikt voor zowel het eiland zelf, hun taal, als om hun eigen volk (Rapa Nui) aan te duiden. Een andere inheemse naam voor het eiland is 'Mata ki te rani' of 'Ogen die naar de hemel kijken' (mata: ogen, ki: die, te: kijken, rani: hemel). Deze benaming slaat op de voorouderbeelden of moai met de merkwaardige oogkassen die inderdaad schuin naar de hemel zijn gericht. Een andere naam die de oorspronkelijke bewoners aan hun eiland gaven was Te pito o te henua, wat 'De navel van de wereld' betekent. Volgens een aantal legenden zou de eerste naam van het eiland 'Te pito o te kainga a Hau Maka' zijn geweest, wat staat voor 'Het kleine stukje land van Hau Maka'. Mondelinge overlevering van de oorspronkelijke bewoners geeft aan dat een opperhoofd (Hotu Matu'a) met zijn vrouw en familie in twee kano's op het eiland arriveerde. Er wordt verondersteld dat zij Polynesisch waren. Er is onzekerheid over de nauwkeurigheid van deze legende. In de literatuur wordt de eerste vestiging aangegeven tussen 300-400 n. Chr. en 700-800 n. Chr. Maar over deze vroege dateringen is geen consensus. Waarschijnlijk vond de belangrijkste kolonisatie plaats rond het jaar 1250. Het eerste vastgelegde Europese contact met Paaseiland vond plaats toen Roggeveen er landde. Hij trof er twee- tot drieduizend bewoners aan. De bevolking kan echter twee eeuwen eerder uit tien- tot vijftienduizend mensen hebben bestaan. Aangenomen wordt dat de beschaving van Paaseiland in een neerwaartse spiraal is terechtgekomen gedurende de eeuw voorafgaande aan de komst van de Europeanen, als gevolg van overbevolking, ontbossing en uitputting van de beperkt aanwezige natuurlijke grondstoffen. Volgens beschrijvingen van Roggeveen leefden er twee groepen op het eiland: Polynesiërs en 'blanken'. Deze blanken waren de Langoren, ook wel Hanau Epe genoemd, die de Moai hebben gebouwd. De twee bevolkingsgroepen leefden in vrede samen op het eiland. Uit onderzoek blijkt dat het eiland voor de bewoning door mensen volledig was bebost, maar toen Roggeveen het ontdekte was er vrijwel geen boom meer te vinden. Algemeen wordt aangenomen dat de bomen werden gekapt voor het verplaatsen van de grote stenen hoofden die op het eiland zijn geplaatst, voor het bouwen van huizen en het bouwen van kano's om te kunnen vissen. Afgezien van beschrijvingen van bezoekende schepen is er weinig informatie over de gebeurtenissen die op het eiland plaatsvonden, zowel voor de komst van de Europeanen als in de tijdspanne tussen hun bezoeken. Zo beschreef James Cook bij zijn bezoek in 1774 dat veel van de stenen beelden omgegooid waren terwijl dat bij het bezoek van Jacob Roggeveen nog niet het geval was. Waarom dit is gebeurd, is onbekend. In de tweede helft van de 19de eeuw leidde slavenhandel, nieuw geïntroduceerde ziekten en honger tot verdere decimering van de bevolking. De moai (ook wel paasbeelden genoemd), tot negeneneenhalve meter hoge beelden, zijn vervaardigd uit zacht vulkanisch gesteente (tufsteen). De makers zijn de voorvaderen van een groot deel van de huidige eilandbewoners. De witte oogschijven, die oorspronkelijk in de oogkassen zaten, werden pas in 1978 voor het eerst teruggevonden. De meeste moai staan opgesteld op een platform of ahu en kijken naar het binnenland. Slechts zeven beelden, opgesteld in een rij van klein naar groot en ietwat spottend de zeven apen (los siete monos) genoemd, kijken naar de zee. De moai zijn voorstellingen van voorouders die om vruchtbaarheid smeken. Voortplanting was op een extreem geïsoleerd eiland als dit van cruciaal belang om te overleven. Er zijn veel voorouderbeelden weer rechtop gezet, ook hebben vele hun indringende ogen die naar de hemel kijken weer terug. De vooruitstekende lippen waren wellicht getooid met een baard. Opvallend zijn ook de langgerekte oorlellen. Het gehele eiland staat sinds 1995 op de werelderfgoedlijst van UNESCO. Paaseiland is een hoog eiland van vulkanische oorsprong en wordt hoofdzakelijk gevormd door een drietal vulkanen, de Maunga Terevaka (507 meter), de Poike (370 meter) en de Rano Kau (324 meter), die het eiland een driehoekige vorm geven. De originele bevolking, de Rapa Nui, is vandaag de dag nog steeds aanwezig. In totaal leven er nu nog zo'n 4647 Rapa Nui volgens de volkstelling uit 2002. Daarvan wonen er 2269 mensen op Paaseiland zelf. De andere 2378 mensen emigreerden naar het vaste land in Chili, de helft daarvan leeft in of rond de hoofdstad Santiago. Sinds de 18e eeuw zijn ook vele eilandbewoners gevangengenomen door slavenhandelaren en over de hele wereld verspreid. Op Paaseiland wonen 4.000 mensen, die mensen verdienen hun geld in toerisme en handel met Chili. Vroeger werd op Paaseiland een hiërogliefenschrift gebruikt, genaamd Rongorongo. Dit schrift is tot op vandaag niet ontcijferd. Gedacht wordt dat het rongorongo is ontstaan tijdens de komst van de eerste Spaanse slavenhandelaren, zodat de gebruiken en cultuur niet verloren zou gaan. De taal wordt ook wel eens Kohau Rongorongo genoemd (Kohau betekent stok, Rongorongo betekent zangers in het Polynesisch), omdat de teksten allemaal in stukken hout zijn gekerfd. Er bestaan nog 21 echte 'stokken'.

2) Hanga Roa is de hoofdstad van Paaseiland. Het is tevens de enige stad op het eiland. In Hanga Roa woont meer dan 87% van de hele bevolking van Paaseiland. In de stad woonden in 2002 3304 mensen. De stad kent vele hotels, restaurants en winkels, en de enige supermarkt en apotheek van het eiland. Ook is het enige museum van het eiland en enige Rooms-Katholieke kerk in Hanga Roa. Het hart van de stad is de 'Avenida Atamu Tekena'. Veel van de eerdergenoemde locaties liggen aan deze straat. Sinds de Chileense regering internet en andere communicatiemiddelen naar Paaseiland bracht, bevinden zich ook meerdere internetcafés in de stad, en zelfs een pinautomaat.